Wysoka wrażliwość – kontrowersje
Ja jestem osobą wysoko wrażliwą i wiem, że wielu z Was także. Dlatego chciałem się podzielić swoimi doświadczeniami, opowiedzieć o tym krótko. Czym jest wysoka wrażliwość, jakie są jej plusy i minusy, a przede wszystkim jak można wykorzystać tą wysoką wrażliwość w życiu?
Mam wrażenie, że wiele osób uważa to za kulę u nogi. Jakieś przekleństwo. Też tak wcześniej myślałem a teraz wiem, że można to w fajny sposób wykorzystać. Zastanówmy się nad tym, czy to faktycznie jest błogosławieństwo, czy jest przekleństwo, czy może to jest też miecz obosieczny i te cechy wysokiej wrażliwości można wykorzystać w różny sposób.
Czy wysoka wrażliwość to mit?
Wysoka wrażliwość jest to termin nie medyczny. Nie jest łatwo wytłumaczyć czym ta wysoka wrażliwość jest, ale najprościej ujmując jest to zespół cech, który powoduje, że osoby posiadające taką sensoryczną nadwrażliwość odczuwają dużo mocniej i więcej bodźców i tego wszystkiego, co do nich dociera z otoczenia.
I nie jest to jakaś wymyślona historia, bo ta terminologia już funkcjonuje od lat 90 tych, gdy Dr Aron napisała słynną książkę o wysokiej wrażliwości, która była podparta badaniami. Do tej pory jest też wiele badań, które potwierdzają istnienie tego zjawiska jak wysoka wrażliwość. Nie jest to też żadne zaburzenie, chociaż wiele osób, które mogą być postrzegane jako osoby wysoko wrażliwe, mogą mieć też zaburzenia innego typu, np. jakieś zaburzenia osobowości.
Dlatego ten temat, tak jak wspomniałem na początku, jest tematem kontrowersyjnym. Jak ta wysoka wrażliwość pojawiła się w moim życiu? Otóż ta historia jest dość długa i skomplikowana. Postaram się ją przedstawić w taki sposób zwięzły.
Wysoka wrażliwość to nie nowość
Ja o wysokiej wrażliwości dowiedziałem się już jakiś czas temu. Parę lat wstecz. Jednak właśnie wydawało mi się, że ta wrażliwość jest tylko taką cechą, która powoduje, że ja mam więcej empatii i jestem trochę bardziej może delikatny, kruchy psychicznie, ale nie myślałem, że za tym stoi cokolwiek więcej. Ale zmiana nastąpiła w momencie, kiedy jakieś 2, 3 lata temu posłuchałem audycji na ten temat. Całkiem przypadkiem. Kiedy te badania już były bardziej zaawansowane.
I tam było to trochę bardziej omówione. Zacząłem w tym temacie kopać i okazało się, że to nie jest tylko empatia. To nie jest tylko jakieś jakaś większa kreatywność i te wszystkie cechy, które są kojarzone z wysoką wrażliwością, o których opowiemy sobie później. Ale przede wszystkim osoby wysoko wrażliwe inaczej postrzegają świat.
Ich układ nerwowy inaczej przetwarza bodźce, co powoduje, że to ma wpływ na każdą praktycznie część życia osób wysoko wrażliwych. Dodatkowo tych osób wysoko wrażliwych jest około 20-30% społeczeństwie, co w Polsce daje liczby około 7, 8 lub 9 milionów osób. Także jest to całkiem pokaźna grupa osób, która może nawet nie wiedzieć o tym, że są osobami wysoko wrażliwymi.
A jeżeli wie o tym, to bardzo często jest tak, że jest to jakieś miejsce przekleństwa. Nie potrafią sobie z tym radzić, co bardzo często czytam na forach i też widzę w kontaktach z klientami. Opinie, że to jest jakieś skaranie boskie i w ogóle najlepiej byłoby być kimś innym uważam, za nie do końca pożądane.
Wypieramy się tego, kim jesteśmy, a przecież jakby ta wysoka wrażliwość była czymś totalnie nie przydatnym, toteż wyginęłaby w procesie takiego rozwoju człowieka i te geny wysokiej wrażliwości nie przetrwały by dalej.
Co wiemy o wysokiej wrażliwości?
Wysoka wrażliwość jest przekazywana genetycznie.
Na przykład u mojej rodziny moja mama jest osobą wysoko wrażliwą. Wcześniej był mój dziadek. Prawdopodobnie moja prababcia. Ciężko to stwierdzić, ale jest to zespół cech, które są przekazywane genetycznie.
Tak jak mówiłem wcześniej, wysoko wrażliwe osoby więcej przeżywają emocji, bardziej są narażone na stres, na różnego typu nałogi. Te bodźce wszystkie, które nas otaczają, są dla nich dużo bardziej przytłaczające i dużo mocniej je odczuwają.
Wysoka wrażliwość – Plusy
W przeszłości nie zwracałem na to, aż takiej uwagi, dopóki nie zapoznałem się z badaniami, ale też z tym, że to faktycznie jest coś, czym należy umieć się posługiwać. Tak więc jakie są plusy wysokiej wrażliwości?
To osoby wysoko wrażliwe potrafią być bardzo empatyczne i przejmować emocje innych ludzi, wypytywać te emocje innych ludzi. Ja często mam tak, że rozmawiam z kimś przez telefon i po kilku sekundach słyszę, odczuwam w jakim stanie ta osoba emocjonalnie jest. Wtedy mogę zapytać co się u niej dzieje. Albo wchodzę do pokoju i widzę, czuję tą aurę. Nie chodzi o coś mistycznego, Chodzi po prostu o to, że ludzie są w stanie przeczytać te emocje u innych ludzi.
Osoby wysoko wrażliwe też mają bardzo analityczny umysł. To się bardzo przydaje przy podejmowaniu decyzji przeróżnego typu zawodach, których wymagana jest taka głęboka solidna analiza. Ta cecha przydaje się w takich zawodach pomocowych jak psycholog, doradca. W pewnym sensie też lekarz, chociaż nie taki chirurg, który naprawdę ma dużo stresu, jest pod dużym napięciem.
Wysoko wrażliwe osoby są też dobre w planowaniu, w dążeniu do celu. Są bardzo systematyczne i takie nieustępliwe. Kiedy wyznaczają sobie cele, potrafią do nich dążyć i nie mają problemów z motywacją.
Wysoko wrażliwe osoby też mają satysfakcjonujące relacje. Ja też już od początku swojego życia zawsze miałem grono przyjaciół. Nie było to duże grono, ale to zawsze były osoby oddane, z którymi zazwyczaj utrzymuję relacje przez lata. Także te osoby dbają o relacje. Są to relacje często bardzo głębokie i satysfakcjonujące.
Osoby wysoko wrażliwe też mają taki dryg do pracy nad sobą, do wglądu w siebie, taką refleksyjność, co jest też przydatne w rozwoju osobistym i też w różnego typu problemach, czy to mentalnych, czy też innego rodzaju. Osoba wysoko wrażliwa też docenia małe rzeczy. I nie ma takich wygórowanych potrzeb, nie potrzebuje na wakacjach nie wiadomo jakiej atrakcji itd. Ja czasami jadę w takie miejsca, gdzie jest po prostu cicho, spokojnie i dla mnie to już jest naprawdę super. Nie potrzebuję skoków ze spadochronem i dodatkowych atrakcji. Śmiesznie jest jak spotykam się z innymi ludźmi, na przykład moim braćmi. Oni zaraz proponują jakieś gokarty, inne historie. JA to lubię, bo warto mieć w otoczeniu osoby, które są innego typu, normatywnie wrażliwe, żeby też one w jakiś sposób balansowały tą wysoką wrażliwości. Też wyciągały Cię z takiej strefa komfortu. Polecam mieć takie osoby w swoim otoczeniu.
Wysoko wrażliwe osoby dbają o taki balans w życiu rodzinnym, zawodowym. To wszystko jest raczej harmonijne, poukładane.
Wysoka wrażliwość – minusy
Pewnie byście wymienili ich wiele. Ja powiem tylko o tym, że te bodźce, które są z otoczenia mogą być dla osób wysoko wrażliwych bardzo przytłaczające. Taki szum, zgiełk dużych miast, aglomeracji, koncertów to wszystko powoduje zmęczenie.
Gdy otacza Cię dużo takich bodźców, to z czasem ta twoja bateria tak jak w telefonie się rozładowuje. I potrzebujesz pobyć trochę samemu, trochę się odizolować. Ja bardzo fajnie sobie reguluję stres poprzez sen. Większość takich tego typu sytuacji stresowych rozwiązuje w taki sposób, że po prostu muszę się dobrze wyspać i to napięcie bardzo szybko mi schodzi.
Osoby wysoko wrażliwe mogą unikać zmian i być takie bardziej asekuracyjne, co też może mieć swoje plusy i minusy. Mogą często nie realizować swojego potencjału, swoich możliwości przez to, że boją się zmian, nowych wyzwań.
Wysoko wrażliwe osoby też, nie lubią wystąpień publicznych. Zazwyczaj większość osób nie lubi, ale one w ogóle nie lubią być w centrum uwagi. Raczej siadają zawsze z tyłu niż siedzą w pierwszych rzędach. Raczej są takie właśnie schowane trochę za filarem i takie wycofane.
Kolejnym elementem jest to, że często mają trudności z postawieniem granic i asertywnością cierpiąc przy tym niejednokrotnie w relacjach. Są też delikatne psychicznie. Mają też dużą skłonność do nałogów, depresji. Wydaje mi się też, że duża część samobójców niestety to są osoby wysoko wrażliwe, chociaż nie wiem czy są na ten temat jakiekolwiek badania, ale wydaje mi się, że to może też być fakt, który jest już do zbadania.
Też wysoko wrażliwe osoby potrafią przyciągać osoby toksyczne. Często osoby takie wysoko wrażliwe lądują w relacjach z toksycznymi osobami, które je wykorzystują, od których nie mogą się uwolnić. I te historie trwają latami. Padają też ofiarą różnych oszustów. Są też trochę naiwne, takie idealistyczne.
Wysoka wrażliwość – zarządzanie
Także pewnie znasz to, jeżeli jesteś osobą wysoko wrażliwą. Teraz najważniejsza kwestia jak zarządzać tymi elementami i czy to wszystko jest takie negatywne czy pozytywne? Jak spojrzeć w ogóle na tą sytuację? Tak całościowo, kompleksowo? Ja Ci proponuję, żeby przyjrzeć się temu z dwóch stron.
Mamy taką cechę – relacyjność. Możemy spojrzeć na to z tej strony, że osoby wysoko wrażliwe są naiwne, lojalne. Te cechy są trochę przeciwstawne, ale wysoko wrażliwe osoby budują głębokie relacje. I to jest bardzo pozytywne. Są lojalne. No ale właśnie mogą być naiwne i łatwo je można zranić. Po takich rozstaniach często bardzo trudno się podnoszą, Dlatego muszą uważać z kim wchodzą w relacje i jakiego typu, bo to może być dla nich kosztowne, ale są bardzo wdzięcznymi partnerami w relacjach.
Kolejny aspekt to analizowanie. To jest bardzo fajne przy podejmowaniu jakiś kluczowych, trudnych decyzji. I te osoby wysoko-wrażliwe bardzo często są analitykami też w różnych miejscach, bo świetnie się do tego nadają. Ale można dojść do ekstremum i analizować proste sytuacje, jakieś zakupowe w nieskończoność i też nigdy nie być pewnym, czy to jest dobra decyzja. Trzeba też na to uważać. To kolejny element, na którym można spojrzeć z dwóch stron.
Dalej kreatywność. Taka skłonność do stąpania w chmurach, taka artystyczna dusza. To też są cechy bardzo mocno związane z wysoką wrażliwością. Ja też sam np. gram na gitarze i bardzo to uwielbiam. Czasami jak po prostu sobie puszczę jakaś muzykę melancholijną, to mogę po prostu odpłynąć w jakieś rejestry, ale bardzo często można stracić tę równowagę i przestać stąpać mocno podziemiami. Trzeba też mieć to na uwadze.
Pomaganie innym to jest super cecha, którą osoby wysoko wrażliwe potrafią ten świat w jakiś tam sposób usprawniać i czyni go lepszym. Ja też to bardzo często stosuję, ale też drugim końcem tej sytuacji jest to, że bardzo często też się zdarza, że te osoby bywają wykorzystywane, potem są sfrustrowane i wycofują się z tego pomagania. Ten element też ma dwie strony.
Te bodźce, które spotykają cię każdego dnia, powodują, że Ty jesteś wyczerpany i jesteś zmęczony, ale też jadąc na wakacje nie potrzebujesz nie wiadomo jakiej atrakcji. Także nie jesteś osobą, która bodźcuje się jakimiś dodatkowymi atrakcjami. Nie musi być to być nie wiadomo jak intensywne. Ograniczona ilość bodźców, które wysoko wrażliwe osoby przetwarzają ma też swoje plusy, bo nie potrzebujesz nie wiadomo jakich fajerwerków w swoim życiu. Twoje życie jest stabilne, przewidywalne i czujesz się w tym dobrze.
Kolejny element to, że nie jesteś w centrum uwagi, nie jesteś duszą towarzystwa, nie brylujesz na imprezach. To jest jakiś element. Ale z drugiej strony jesteś świetny w kontaktach jeden na jeden, w takich właśnie głębokich relacjach, które trwają latami. Także to jest kolejny element, który ma dwa elementy, dwa oblicza.
Osoby wysoko wrażliwe zazwyczaj są spokojne, poukładane, dobrze sobie radzą w takich przewidywalnych sytuacjach, ale z drugiej strony są mało spontaniczne. Pod presją czasu, dużej ilości obowiązków, często się gubią, tracą głowę i w takich sytuacjach ekstremalnych nie potrafią się zachować. To jest znowu coś za coś.
Taka systematyka, przewidywalność i to, że można na nich zawsze polegać nie koreluje z tym, że w takich sytuacjach bardzo trudnych potrafią być liderami, zarządzać całą sytuacją i wziąć odpowiedzialność na siebie i wyprowadzić ludzi z jakiejś nagłej, trudnej sytuacji.
Wysoka wrażliwość – pomyśl o tym
Powiedziałem już o kilku takich właśnie plusach i minusach, o tym, jak zarządzać tymi elementami w twoim życiu.
Teraz chciałbym Cię zaprosić do refleksji. Zastanów się, jak możesz wykorzystać te elementy, implementować do swojego życia? Jak wykorzystać pozytywne strony wysokiej wrażliwości. Jak ograniczyć negatywne aspekty? Jak w ogóle możesz zarządzać swoją wysoką wrażliwością zgodnie z tymi elementami, o których Ci powiedziałem?
Co zrobić żeby być szczęśliwym, spełnionym w jakiś sposób, żeby ta wysoka wrażliwość nie ciążyła ci w twoim życiu.
Pamiętaj o tym, że jeżeli jesteś osobą wrażliwą, to nie możesz funkcjonować w taki sam sposób jak inni. Też z tym się zmagałem przez lata i bardzo często wystawiałem się w sytuacjach, w których osoby normatywnie wrażliwe radziły sobie świetnie.
U mnie było gorzej. I wydawało by się, że ze mną jest coś nie tak, że po prostu jestem osobą, która pewnych rzeczy nie jest w stanie zrobić albo nie ogarnia jakiś tam spraw, ale to jest bardzo, bardzo jednostronne i Płytkie podejście. Także nie zarzucaj sobie tego, że jesteś osobą wrażliwą. To jest coś pozytywnego i potrzebujemy osób wysoko wrażliwych w każdej dziedzinie życia.
Praktycznie poza jakimiś tam ekstremalnymi sytuacjami, kiedy ktoś jest strażakiem albo chirurgiem, kiedy naprawdę trzeba podjąć bardzo trudne decyzje pod dużą presją czasu.
Chciałbym Cię zachęcić do tego, abyś zastanowił się nad tym tematem, aby zadbał o siebie i dostosował rozwiązania w swoim życiu. Dostosował środowisko do tego, kim jesteś. Bo po pierwsze musisz budować środowisko i otoczenie. Czy to chodzi o pracę, o relacje, o dom, w którym jesteś? Aby to wszystko było dostosowane do Twojej wrażliwości, ale z drugiej strony też powinieneś się wystawiać na sytuacje, które czasami nie będą komfortowe.
Na przykład dla mnie występowanie przed kamerą nie jest rzeczą super oczywistą. Jak dostałem możliwość. Współpracy ze studiem „Blisko”, to na początku się bardzo ucieszyłem, bo to jest profesjonalny sprzęt i w ogóle wszystko super. I jeszcze mój przyjaciel Filip jest za kamerą. Ale jak przyszedł dzień, kiedy miałem się przygotować do tego wystąpienia to po prostu byłem sparaliżowany lękiem
Tak jest też w wielu sytuacjach, z którymi się zmagamy jako osoby czy to wysoko wrażliwe, czy też normatywnie wrażliwe, ale to też dotyczy każdego z nas i tych naszych przekonań, ograniczeń.
I pewnie zobaczysz progres w moich nagraniach. Od momentu, kiedy zacząłem występować w nowym studiu, cieszę się na to, ponieważ mimo tego, że właśnie nie było to dla mnie takie oczywiste, łatwe i przyjemne pewien sposób.
Zapraszam cię do śledzenia mojego kontentu na social mediach, mojego fanpage’a, mojej strony internetowej.
Wszystko pod nazwą Człowiek (nie)idealny.
Jestem także na Instagramie, na TikToku.
Piotr Raźny, człowiek (nie)idealny
